Gebrek aan visie is ook een keuze

Het Nederlandse investeringsklimaat heeft lange tijd tot de top van de wereld behoord. Met o.a. belastingvoordelen, goedkoop en zeker aardgas, en een goede geografische ligging heeft zich hier veel industrie gevestigd. Deze industriële capaciteit is – met haar hoge arbeidsproductiviteit – van aanzienlijk belang voor de Nederlandse economie in brede zin. Niet alleen vanwege de grote indirecte werkgelegenheid, maar ook omdat het de basis vormt voor de maakindustrie, die producten als windmolens en kunstmest maakt. Deze producten leveren een belangrijke bijdrage aan de strategische autonomie van Nederland en Europa, waardoor de basisindustrie van belang is voor bijvoorbeeld het slagen van de energietransitie en stabiliteit in de voedselvoorziening.

Het gunstige investeringsklimaat lijkt te vervagen door een reeks verontrustende ontwikkelingen. Op Europees niveau zijn hoge gas- en elektriciteitsprijzen, als gevolg van internationale sancties na de Russische inval in Oekraïne, en de grote regeldruk vanuit Europa de boosdoeners. Zeker ten opzichte van andere industriële grootmachten zoals de VS en China, waar subsidies makkelijker en in grotere mate aanwezig zijn en waar de regeldruk lager is.

Voor Nederlandse bedrijven in het bijzonder komt hier nu wisselvallig en plotseling beleid bij. Terwijl buurlanden stimulerende maatregelen treffen om de energie-intensieve sectoren te ondersteunen, maakt Nederland gas en elektriciteit voor grootverbruikers juist duurder. De wispelturigheid van het overheidsbeleid en het gebrek aan een consistente langetermijnvisie hebben een klimaat van onzekerheid gecreëerd. De toenemende aandacht voor emissies van scope 1, 2 en 3 als gevolg van de rechtszaken van Milieudefensie tegen grote bedrijven, dreigt de druk in Nederland nog verder op te voeren. Dit alles leidt tot terughoudendheid bij internationale investeringsbeslissingen en dreigt Nederland haar aantrekkelijkheid te laten verliezen in vergelijking met buurlanden en Europa als geheel.

Met de coalitievorming in Nederland en de Europese verkiezingen in het vooruitzicht, staan cruciale beslissingen op het spel die het investeringsklimaat binnen de EU en Nederland zullen beïnvloeden. Een stabiele industriepolitiek vereist niet alleen een stabiel kabinet, maar ook een hernieuwde dialoog tussen politiek en bedrijfsleven. Minder regeldruk, een lange termijn industrievisie, stabiele politiek en coherent EU-beleid zijn cruciaal om het vertrouwen van bedrijven te herstellen.

Het is aan de politiek om snelle en doortastende keuzes te maken. Alleen met duidelijke industriepolitiek kunnen bedrijven anticiperen op hun toekomst en investeringen doen met zekerheid. Hierbij geldt: gebrek aan visie is ook een keuze.