Op de financiële markten is het al maanden het gesprek van de dag: komt er een recessie of niet? Wie naar de prijs van ’s werelds belangrijkste grondstof kijkt, zou denken van wel. De olieprijs daalt namelijk, en flink ook. Woensdagmiddag kostte een vat Brent-olie rond de $73. Dat was 3% minder dan dinsdag, toen er ook al 5% van de prijs afging. De prijs voor een vat Amerikaanse olie (West Texas Intermediate oftewel WTI) dook zelfs onder de $70.
Die prijs daalde ondanks productiebeperkingen vanuit de Opec+, het samenwerkingsverband van olieproducenten. Onder meer Irak, Koeweit, de Verenigde Arabische Emiraten en Kazachstan en Saoedi-Arabië kondigden begin april aan de eigen oliekranen wat verder dicht te zullen draaien. Rusland verlengde een eerder aangekondigde verlaging van de olieproductie tot het einde van dit jaar. In totaal zou de productie met het equivalent van ruim een miljoen vaten per dag af moeten nemen.
Rally alweer gestokt
Op het vooruitzicht van minder aanbod volgde een rally, maar daar is nu niets meer van over. Een paar dagen nadat de productiebeperking officieel van kracht was geworden staat de olieprijs nog lager dan toen die beperking werd aangekondigd. ‘Vanuit het gezichtspunt van de olielanden gezien hadden ze gelijk,’ zegt Hans van Cleef, analist bij adviesbureau Publieke Zaken. ‘Zonder die productiebeperking had de prijs nog lager gestaan’.
De reden voor die daling laat zich samenvatten in één woord: recessieangst. ‘Je ziet heel duidelijk een negatief sentiment in de markt,’ zegt Warren Patterson, grondstoffenanalist bij ING. Bij de olieprijs draait het dan om de verwachtingen van afnemers, handelaren en speculanten over de toekomstige economische groei. Nemen die af, dan is er ook minder ruwe olie nodig. Ook de recente onrust in de bankensector voedt de angst. De financiële wereld vreest een domino-effect waarbij de faillissementen van kwetsbare banken elkaar opvolgen.
Dieselprijs daalt
Maar er zijn ook signalen dat de economie nu al stokt. Die aanwijzingen zitten vooral bij de eindproducten van ruwe olie. Patterson wijst bijvoorbeeld op de afnemende marges van raffinaderijen. Die wijzen doorgaans op een afnemende vraag naar benzine en diesel. Vooral de dieselprijs ligt onder het vergrootglas. Die brandstof wordt voornamelijk gebruikt voor vrachtvervoer en zou dus als graadmeter voor de economische activiteit kunnen worden opgevat.
In de VS is de prijs voor diesel aan de pomp ook al flink gedaald, en ook bij Nederlandse benzinestations is diesel goedkoper geworden. De gemiddelde landelijk adviesprijs in Nederland zakte deze week zelfs naar het laagste punt in anderhalf jaar tijd. Volgens gegevens van consumentencollectief UnitedConsumers kost een liter nu gemiddeld €1,65. Diesel is daarmee ook aanmerkelijk goedkoper dan benzine. Een liter euro95 kost volgens UnitedConsumers gemiddeld afgerond €1,97. Vorig jaar was diesel korte tijd zelfs duurder dan benzine.
Olie uit Rusland
Maar het is te simpel om alleen op basis van een dalende dieselprijs een recessie te voorspellen. Zeker in Europa spelen bij de prijsvorming ook de verwachtingen over het aanbod mee. De hevige stijging van de dieselprijs vorig jaar werd mede veroorzaakt door de onrust over het wegvallen van aanbod uit Rusland. Russische olie wordt veel gebruikt om diesel van te maken. Tot nu blijkt dat er ondanks de sancties tegen Rusland nog voldoende diesel is.
‘Je ziet vaak dat de markt een beetje doorschiet in de verwachtingen’, zegt analist Van Cleef van Publieke Zaken. Bovendien worden de marges van raffinaderijen ook beïnvloed door de capaciteit. Die gaat dit jaar flink omhoog, stelt oliehandelaar Vitol. Dat zou weer een drukkend effect op de prijzen van benzine en diesel geven.
Stijgende olieprijs?
Daar staat tegenover dat zowel Van Cleef als Patterson van ING in de nabije toekomst hogere prijzen voor de grondstof voor die raffinaderijen verwacht. Patterson handhaaft zelfs zijn verwachting voor de olieprijs van rond de $100 per vat in het vierde kwartaal. Hij verwacht nog steeds een groei van de wereldwijde vraag naar olie, die vooral uit Azië zal komen. En het aanbod zal die vraag volgens hem onvoldoende bij kunnen benen.
De Nederlandse automobilist kan zich ondertussen volgende maand al schrap zetten voor een verhoging van de accijns. Die ging omlaag na de Russische inval in Oekraïne, maar per 1 juli wordt die accijnsverlaging deels teruggedraaid. De accijns op diesel gaat met afgerond €0,10 omhoog, die op benzine met afgerond €0,14.
©Financieel Dagblad
