Ook op 16 april 2024 trokken honderden Nederlandse boeren naar Brussel om te protesteren tegen de strenge mestregels van de Europese Commissie. Niet alleen Nederlandse boeren zijn ontevreden over het Europese landbouwbeleid. Ook in België, Frankrijk, Duitsland, Spanje, Polen en Roemenië gaan boeren de straat op om zich uit te spreken tegen dit beleid. Na gesprekken tussen de Nederlandse agrarische sector en de Eurocommissaris van Milieu was de boodschap aan het Nederlandse kabinet duidelijk: Ga aan de slag met maatregelen om het mestprobleem op te lossen, zodat boeren niet hoeven te smeken om een derogatie. Nu de Europese verkiezingen eraan komen, van 6 tot 9 juni, is de timing belangrijker dan ooit. Wat is de impact van de onvrede bij boeren op de aankomende Europese verkiezingen?
Dat boerenprotesten nu weer oplaaien heeft alles te maken met de huidige klimaatplannen van de EU. In 2015 sloegen de EU-landen de handen ineen om de opwarming van de aarde tegen te gaan en te beperken tot ruim onder 2 graden celsius. Om deze afspraak tegemoet te komen, streven de landen, met de Europese Green Deal uit 2020 als strategische schatkaart, om in 2050 de eerste klimaat neutrale economie en samenleving te zijn. In het hart van de Green Deal staat de Farm to Fork strategie. Deze heeft als doel het voedselsysteem van de EU tot een wereldwijde standaard voor duurzaamheid te maken. Hierbij is er een dringende noodzaak om het gebruik van pesticiden en kunstmest middelen te verminderen, meer biologische landbouw te bevorderen, het welzijn van dieren te verbeteren en het verlies aan biodiversiteit terug te draaien. Een belangrijk instrument om deze ambities te halen is de Common Agricultural Policy (CAP). De CAP streeft naar een duurzame toekomst voor Europese boeren, maar de regels om de landbouw klimaat- en milieuvriendelijker te maken, gaan voor veel boeren te ver en te snel.
Landbouwbeleid
De Green Deal, de beleidsinitiatieven van de huidige Commissie-Von der Leyen, staat onder druk. Boeren in verschillende EU-landen kwamen de afgelopen maanden in opstand tegen het stikstofbeleid, de pesticideregels, de gevolgen van de vrijhandelsakkoorden en de te lage prijzen van landbouwproducten. Als reactie op deze Europese wetgeving laaide de onvrede in heel Europa op. In verschillende hoofdsteden demonstreerden grote groepen en blokkeerden zij de wegen. Op 1 februari 2024 besloten ±1300 boeren te demonstreren bij het Europees Parlement in Brussel, waar een EU-top over de steun aan Oekraïne plaatsvond. De demonstratie verliep allesbehalve rustig. Er werd vuurwerk afgestoken, stro en mest gestrooid en straten werden geblokkeerd met trekkers.
“Laat boeren boeren”
De reacties van de agrarische gemeenschap laten zien hoeveel weerstand landbouwbeleid oproept in Europa. Het duurt niet lang meer voordat de Europese Verkiezingen gaan plaatsvinden. Volgens recente peilingen, uitgevoerd door de internationale journalistieke onderneming Politico, zal de steun voor de extreemrechtse ID– en rechtse EPP-fracties waarschijnlijk toenemen in een volgend parlement. De peilingen voorspellen een centrumrechts Europa. Daarentegen verliezen groene partijen steun. Wat betekent dit voor de toekomst van de boeren en de Green Deal?
bron: Politico
Naast de Europese Volkspartij (EPP), horen de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D) en Identiteit en Democratie (I&D) volgens de voorspellingen ook bij de grootste partijen. Alle drie de partijen zijn in deze verkiezingstijd gemoeid met de recente wrijvingen rondom de Green Deal en het daaruit voortkomend beleid. S&D, waar voor de helft GroenLinks-PvdA bij betrokken is, erkent in haar programma dat er “complexe, economische, sociale en politieke factoren in het spel zijn waarmee rekening moet worden gehouden” als het gaat om de Green Deal. Minder uitgesproken zijn ze nog over specifiek boerenbeleid. Toch laten ze weten voor een aanpak te zijn waarin werknemers en gemeenschap die getroffen zijn door de energietransitie worden ondersteund. De I&D, waarbij de PVV is aangesloten, is al vanaf het begin van de Green Deal meer uitgesproken. Onlangs in een nieuwsbericht, gedeeld door I&D, werden de boerenprotesten “symbolisch” genoemd en de deal “Europees wanbeleid”.
De EPP, waarbij de ChristenUnie en CDA aangesloten zijn, wordt verwacht als grootste partij uit de verkiezingen te komen. De EPP speelt hierdoor een hoofdrol in de verkiezingstijd bij beleid omtrent de Green Deal. Opmerkelijk is dat de EPP vorige maand tegen de Natuurherstelwet stemde. “De EPP-fractie blijft ernstige zorgen houden over de wet. We willen geen nieuwe en meer vormen van bureaucratie en rapportageverplichtingen voor boeren. Laat boeren boeren”, aldus vicevoorzitter Siegfried Mureșan. De recente campagnes van de EPP zijn gericht op beter beleid voor de boeren en het veerkrachtig maken van de EU-lidstaten. Zo heeft Spitzenkandidat Von der Leyen in reactie op de boerenprotesten er zelfs voor gekozen om een voorstel in te trekken dat gericht is op het halveren van het gebruik van chemische pesticiden tegen 2030. Om de agrarische gemeenschap tegemoet te komen, heeft dit besluit de ambitieuze klimaatdeal van de EU getemperd.
Een radicale boerengroep dreigt nu een paar dagen voor de EU-verkiezingen tractoren terug te brengen naar Brussel. De Nederlandse Farmers Defence Force (FDF), opgericht in 2019, roept boeren op om op 4 juni deel te nemen aan een protest. Gezien de timing, gaf de woordvoerder aan dat ze dicht bij de EU-verkiezingen willen zijn “en mensen bewust willen maken van de mogelijkheid om voor een andere toekomst te stemmen”. Naar aanleiding van eerdere protesten konden versoepelingen met haast door de Europese molen gehaald worden, bleek ook uit de keuze van de EPP om een voorstel in te trekken.
De recente ontwikkelingen laten zien dat de tijd rijp is voor verandering. In de aanloop naar de EU-verkiezingen zullen de klimaatdoelen van de EU het onderwerp zijn van politieke discussies en onderhandelingen. Het zal blijken in hoeverre consensus binnen en buiten de EU kan en zal worden bereikt.
