Met het opstellen van een Europese taxonomie legt de Europese Commissie precies vast welke investeringen door investeerders “groen” genoemd mogen worden. Op 2 februari publiceerde de Europese Commissie een voorstel dat duidelijk maakt of investeringen in aardgas en kernenergie “groen” mogen worden genoemd. Het voorstel is omstreden; De Europese Commissie stelt namelijk voor investeringen in kernenergie en aardgas onder voorwaarden op te nemen in de taxonomie als “overgangsactiviteit”.
Aardgascentrales
Samengevat: investeringen in aardgascentrales die voor 2030 een bouwvergunning hebben, vallen onder de taxonomie als ze 1) gebruik maken van de beste beschikbare technieken en daarmee een relatief lage uitstoot hebben, of als ze 2) slechts deeltijd draaien om bij te dragen aan de stabiliteit van het elektriciteitsnet. Daarnaast moeten centrales in 2036 100% koolstofarme gassen (zoals groen gas of waterstof) mee kunnen stoken en moeten ze een vervuilendere installatie, zoals een kolencentrale, vervangen. Investeringen in aardgascentrales die na 2030 de bouwvergunning krijgen kunnen ook onder de taxonomie vallen, maar moeten dan gezien de emissie-eisen die de Commissie stelt de uitgestoten CO2 afvangen.
Kernenergie
Voor kernenergie geldt dat investeringen in onderzoek en innovatie op het gebied van veiligheid of berging van afval mogelijk blijven. Tot 2045 blijft het mogelijk nieuwe geavanceerde kerncentrales te bouwen en tot 2040 blijft het mogelijk bestaande kerncentrales aan te passen.
Ontvangst taxonomie
Verschillende partijen uitten kritiek op het voorstel. Nederland, Oostenrijk, Zweden en Zwitserland stuurden een gezamenlijke brief aan de Europese Commissie waarin zij tegen de opname van aardgas in de taxonomie pleitten. Ook Duitsland is sterk voorstander van het opnemen van aardgas in de taxonomie. Het European Platform on Sustainable Finance, adviseur van de Europese Commissie op het gebied van duurzame financiering, is van mening dat de gestelde eisen aan gascentrales niet streng genoeg zijn om CO2-uitstoot voldoende te verminderen en dat eisen aan nieuwe kerncentrales milieuschade niet voorkomen. Frankrijk staat aan het hoofd van een groep Lidstaten die voorstander is van het opnemen van kernenergie, waar landen als Denemarken, Duitsland, Luxemburg en Portugal hiertegen zijn, en in het geval van Oostenrijk zelfs dreigen naar het Europees Hof te stappen.
Proces
De gedelegeerde handeling kan binnen 6 maanden worden geblokkeerd door een tegenstem van de helft van het Europees Parlement of 20 van de 27 lidstaten. Gezien de steun van Frankrijk en Duitsland aan (delen van) het voorstel lijkt tegenstand van 20 lidstaten binnen de Raad van de EU lastig te organiseren. In het Europees Parlement lijkt er meer kans op een blokkerende stem. Traditionele Europese machtspartij S&D, waarin de PvdA vertegenwoordigd is, heeft zich al tegen het voorstel gekant. Ook de groene partijen in het Europees Parlement (Groenen/EVA en GUE/NGL) steunen het voorstel van de Europese Commissie niet; enkele parlementariërs van de Renew groep, waarin D66 en VVD vertegenwoordigd zijn, zullen ook geen steun aan het voorstel verlenen. Aangezien de partij van de Franse president Macron vertegenwoordigd is in Renew zal een eenduidige tegenstem echter nog interne strijd vergen.
De Europese Christendemocraten (EVP) en conservatieven (ECR) lijken zich wel achter het voorstel te zullen scharen. Aangezien fractiediscipline in het Europees Parlement lager is dan in de Tweede Kamer zal het behalen van een meerderheid afhangen van stemmen van individuele parlementariërs. Volledige steun van S&D, Renew, Groenen/EVA en GUE/NGL zou een krappe meerderheid garanderen in het Parlement.
Gedurende de komende maanden zal duidelijk worden waar de scheidslijnen tussen en binnen de verschillende Europese fracties in het Europees Parlement liggen. Bas Eickhout (GroenLinks) onderhandelt namens het Europees Parlement over de taxonomie met de Europese Commissie en Lidstaten en zal vanuit deze rol proberen voldoende steun te vinden voor het blokkeren van het voorstel. De Europese Commissie duimt ondertussen voor steun en hoopt op inwerkingtreding van de taxonomie op 1 januari 2023.
